Blog jest częścią NAWIGATORA do mojej książki Wędrujący świat www.wedrujacyswiat.pl. Jej Czytelnicy mogą tutaj kontynuować frapującą i nigdy niekończącą się debatę na temat światowej społeczności, globalnej gospodarki i ludzkich losów, a także naszego miejsca i własnych perspektyw w tym wędrującym świecie.
Tutaj można przeczytać wszystkie wpisy prof. Grzegorza W. Kołodko.
Zapraszam do dyskusji!
Blog is a part of NAVIGATOR to my book Truth, Errors and Lies. Politics and Economics in a Volatile World www.volatileworld.net. The readers can continue here the fascinating, never-ending debate about the world’s society, global economy and human fate. It inspires one to reflect also on one’s own place in the world on the move and one’s own prospects. In this way the user can exchange ideas with the author and other interested readers.
Here you can download archive of all posts professor G. W. Kołodko.
You are invited to join our debate!
(1251.) Szanowny Panie Profesorze,
Przed chwilą przeczytałem interesujący artykuł Pana autorstwa zamieszczony w Rzepie. Oto link:
http://www.rp.pl/artykul/626221_Kolodko–Zywioly-natury-i-polityki.html
Co do racji, to nie wypada się z Panem nie zgodzić. Skutki kryzysu dla gospodarki Japonii przedstawił Pan niezwykle zrozumiale, nawet dla osoby nie mającej styczności na co dzień z teorią ekonomii.
Mam jednak pytanie odnoszące się do przewidywań rozwoju globalnej gospodarki, zwłaszcza zjawisk kryzysowych. Posłużę się pewną analogią.
Gdzieś zasłyszałem, że do katastrofy lotniczej dochodzi w momencie jednoczesnego nagromadzenia się wyjątkowo niesprzyjających czynników, a jeżeli jeden z nich nie miałby miejsca – do katastrofy by nie doszło. Podobną analogię można wysnuć w odniesieniu do globalnego systemu gospodarczego. Obecnie pojedyncze wstrząsy, nawet o wielkim wpływie na system rynków finansowych, nie wywołują kryzysu na wielką skalę, natomiast ich jednoczesne nagromadzenie, może być przyczyną krachu. Jeśli się mylę, proszę mnie poprawić. Czynników zagrażających rozwojowi jest bardzo wiele. Za najważniejsze z nich należy uznać:
– presję na wzrost cen w skali globalnej spowodowaną m.in. wzrostem cen surowców, tak metali, jak i artykułów rolnych,
– niezałatwione do końca przyczyny ostatniego kryzysu, wobec którego w system bankowy wielu krajów „wpompowano” znaczne strumienie środków finansowych. Czy wyciągnęliśmy do końca wnioski z tamtej lekcji?
– tragiczną sytuację finansów publicznych wielu krajów Europy…i nie tylko.
– „wiosnę ludów” w krajach arabskich i islamskich ( jak to Pan określił w artykule), której skutki są dla systemu gospodarczego nieobliczalne. W tych krajach wprowadzenie systemu demokratycznego ( według mnie) nie wchodzi w rachubę, a ingerencja państw Zachodu (gdyby miała miejsce) mająca na celu zwiększenie wpływu na źródła pozyskania ropy naftowej źle się skończy. Podłożem obecnego kryzysu w krajach islamskich wydają się być czynniki ekonomiczne, a przede wszystkim nierówności w dostępie do dóbr, których nasilenie wystąpiło po wybuchu kryzysu globalnego mającego swą bezpośrednią genezę na rynku Subprime w USA. Wobec tego , mając na uwadze dalszy rozwój gospodarki światowej, przede wszystkim Chin, z jednej strony, a z drugiej ograniczoną podaż surowców energetycznych, wydaje się niemożliwe ustabilizowanie wzrostu cen ropy naftowej na dłuższą metę.
Oczywiście negatywnych czynników jest o wiele więcej.
Niemniej, pozwalam sobie na twierdzenie, że wszystkie te czynniki ( w większym lub mniejszym stopniu) w średniej i dłuższej perspektywie czasowej, przyczynią się do wzrostu inflacji (która chyba nie jest dostrzegana przez decydentów, a w wypadku wymknięcia się spod kontroli, będzie bezpośrednią przyczyną kryzysu na wielką skalę).
„ Czarny scenariusz” spełni ć się może w momencie wystąpienia zwiększonej podaży pieniądza i nienadążającego za nim wzrostu produkcji, a przede wszystkim dalszego niezaspokajanego popytu. Jednym z takich czynników mogą być kataklizmy, w wyników których zdrożeją artykuły żywnościowe. Czynnikiem towarzyszącym może też być pogorszenie sytuacji w USA spowodowane odmową akceptacji USD przez system finansowy, a może się tak stać np. poprzez próby zniesienia hegemonii Dolara, jako powszechnie obowiązującego środka wymiany, przez Chiny ( które według mnie do tego się przygotowują. Przecież na dłuższą metę nie można pogodzić coraz większego znaczenia chińskiej gospodarki, z brakiem adekwatnego znaczenia ich waluty). Innym „zapalnikiem” może być skutek trzęsienia w Japonii, nie tyle w aspekcie gospodarczym, co psychologicznym – możliwe w zniszczenie elektrowni atomowej i wynikające z tego skażenie radioaktywne, wywoła panikę nie tylko na rynkach ale przede wszystkim wśród ludności – dalej będą drożały surowce, oczywiście złoto i metale szlachetne. Innymi słowy, poddany zostanie w wątpliwość sens kierunku rozwoju społeczno-ekonomicznego ludzkości, a to przełoży się bezpośrednio na decyzje gospodarstw domowych, które nie będą widziały sensu oszczędzania, a jedynie realizować będą wydatki na drożejące dobra codziennego użytku.
Za genezę takiego stanu uważam brak wystarczającego wpływu na regulację systemu gospodarowania, nazwijmy to ze strony instytucjonalno-kontrolnej. A le o tym nie śmiem Pana zanudzać.
Wobec powyższego, bardzo proszę przedstawienie Pana przewidywań odnośnie do kierunków rozwoju społeczno-ekonomicznego, zwłaszcza w kontekście bieżących kataklizmów, tak naturalnych jak i polityczno-finansowych.
I jeszcze jedno.
Bez względu na to, kto ma rację w sporze na temat OFE w Polsce – ton dyskusji ze strony dużej części „największych” autorytetów polskiej polityki i ekonomii uznaję za uwłaczający godności narodu. Wobec tego, apeluję do Pana Profesora o dalszy wysiłek mający na celu edukację i zrozumiałe przedstawienie narodowi obecnej rzeczywistości ekonomicznej.
z wyrazami szacunku
Paweł H.
PS. Przyłączam się do prośby Pana Mariana (wątek 1247) i pytam, czy ma Pan w swoich planach kolejną wizytę w Rzeszowie
(1250.) WIEEEEELKI KONKURS!!!! Dla wszystkich!
Oto zbliża się trzecia rocznica uruchomienia naszego blogu „Wędrującego świata” albo – jak ostatnio słychać – „dwu światów profesora Kołodko”. Pierwszy wpis pojawił się tutaj 3 kwietnia 2008 roku. Jego autorem jest Jan. Sam jestem ciekaw, ile razy od tamtej chwili tutaj gościł…
Ogłaszam zatem konkurs na najciekawszy zdaniem blogowiczów wpis tego trzylecia. Jednym kliknięciem można otworzyć wszystkie wpisy, a posługując się wyszukiwarką CtrlF, łatwo znaleźć tematy, nazwy, wątki naszej debaty. Oczywiście, proszę pomijać moje wpisy. Zgłaszając propozycje (jedną), w formie wpisu na blogu, proszę podawać numer wpisu i syntetyczne uzasadnienie wyboru. Zwycięzca konkursu, czyli autor wpisu, który uzyska najwięcej głosów, zostanie nagrodzony książkami z osobistą dedykacją. Podobanie nagrodzonych zostanie również trójka losowo wybranych uczestników konkursu.
Konkurs trwa do 3 kwietnia włącznie.
Zapraszam w szranki!
(1249.) Marian (wpis 1246) chce wiedzieć, czy „…książka po rosyjsku ‘Globalizacja, transformacja, kryzys, co dalej?’ jest dokładnym tłumaczeniem ‘Świata na wyciągniecie myśli?’” Otóż nie. Pokrywa się w zasadniczej mierze z pierwszą częścią polskiej książki, „Wędrujący świat. Postscriptum”, ale jest tam też jeszcze inny rozdział, jak również wprowadzenie napisane przez członka Rosyjskiej Akademii Nauk, dyrektora Instytutu Ekonomii, prof. Rusłana Grinberga.
(1248.) „…o jakiej książce Roubiniego Pan wspominał wczoraj w Tok FM?”, pyta Michał (wpis 1247). O książce, której jest autorem wraz ze Stephenem Mihmem, zatytułowanej „Crisis Economics. A Crash Course in the Future of Crisis” (The Penguin Press, New York 2010). Wkrótce ukazuje się po polsku nakładem wydawnictwa Wolters Kluwer Polska. Trzeba przeczytać!
Michał chce też wiedzieć, „czy jest szansa zorganizować spotkanie …również w mniejszych miejscowościach”? Oczywiście, tak. Jeśli tylko czas pozwala. Piszę o jednym takim spotkaniu, w małej gminie Witnica na zachodzie Polski w „Świecie na wyciągnięcie myśli” (s. 238-240). Spotkań takich było więcej. Podróże kształcą, również do małych miejscowości.
(1247.) 1. można wiedzieć o jakiej książce Roubiniego Pan wspominał wczoraj w Tok FM?
2. czy zna Pan i moze polecić w temacie OFE coś w demaskatorskim stylu książki zreferowanej przez Profesor Oręziak? http://www.przeglad-tygodnik.pl/pl/artykul/leokadia-oreziak-jak-wprowadzono-polsce-ofe
3. i może drobne pytanie z moich dyskusji u innych ekonomistów: czy nie byłoby sensowniej zamiast OFE powołać SWF [lub dołączyć np. do Norwegów jeśliby byli chętnie]”napędzany” gotówką ze składek i obligacjami? w końcu już niejaki Ockham przestrzegał przed mnożeniem bytów w nieskończoność .
4. czy jest szansa zorganizować spotkanie z Panem również w mniejszych miejscowościach. w końcu wie Pan z doświadczenia, że mimo że polska dyskusja jest strasznie warszawocentryczna [plus może 4/5 innych miast]większość ludzi zyje w małych miejscowościach.
pozdrawiam!
(1246.) Witam. Mam pytanie do Pana Profesora Kołodko. Przeczytałem własnie “Swiat na wyciagniecie mysli” i uważam ją za bardzo dobrą pozycję. Własnie wybieram się do Rosji . Czy ta ksiażka po rosyjsku “Globalizacja , Transformacja , kryzys , co dalej ?” jest dokładnym tłumaczeniem “Swiata na wyciągniecie mysli?”.
(1245.) Choć sam jestem gościem, to zapraszam jutro, w środę 16 marca, o godz. 8:45 na kwadrans do telewizji POLSAT. Będę tam gościem Redaktor Agnieszki Mosór w programie „Graffiti”.
(1244.) Tak, moje ostatnie książki też z czasem będę dostępne online, ale nieprędko. Tak więc radzę okazać intelektualną ciekawością inspirowaną niecierpliwość i je zdobyć – i czytać! – teraz.
(1243.) Super.. dziekuje za linki! Czy bedzie tez kiedys upowszechniona (jako dobro wspolne oraz pro publico bono:)) calosc tekstu Pana najnowszych ksiazek w necie? Narazie mozna pobrac tylko darmowe probki, ktore, przyznaje, pobudzaja apetyt i zachecaja do dalszej lektury. Czy jednak kiedys nastapi darmowa dostepnosc calego tekstu? Wiele roznych ksiazek jest upowszechniana..w tzw. czytelniach online.. np. google books.. choc wiele osob zrezygnowaloby pewnie z ich kupna.. i jak tu rozwiazac taki problem?
(1242.) Dlaczego Pana profesora nie było u Prezydenta w sprawie OFE?
(1241.) Ponawiają się pytania o dostępność moich książek w wersji elektronicznej. „Truth, Errors, and Lies. Politics and Economics in a Volatile World” jest dostępna jako ebook w formacie Kindle http://www.amazon.com/Truth-Errors-Lies-Economics-ebook/dp/B004NBXU5Y/ref=tmm_kin_title_0?ie=UTF8&m=A2ZHC53Q5OYSS4&qid=1300106110&sr=8-1-spell, a także w kilku innych księgarniach online.
Co do ostatnich książek po polsku, to podaję linki do stron, na których już są w wersji ebook. „Wędrujący świat”:
http://www.eclicto.pl/szukaj.php?fraza=ko%C5%82odko&search=1&searchbtn=szukaj
„Świat na wyciągnięcie myśli”:
http://virtualo.pl/swiat_na_wyciagniecie/grzegorz_kolodko/ebook/a3115c2i7178/
Książki te są również dostępne w aplikacji Woblink na Ipad i telefony komórkowe. Ciągle rozszerzana jest dystrybucja ebooków, tak więc sytuacja jest dynamiczna i wkrótce takich linków będzie więcej.
Przy okazji przypomnę, że 26 moich książek (po polsku) w formacie PDF jest nieustannie dostępnych na portalu TIGERa pod linkiem http://tiger.edu.pl/onas/ksiazkiPDF.html
(1240.) Tak jak odpowiedziałem już wczoraj Emilii na jej pytanie (wpis 1236), japoński kataklizm nie wywarł istotniejszego wpływu na kurs jena. Po porannym szarpnięciu, szybko w ciągu dnia wrócił do swego poprzedniego poziomu powyżej 82 jenów za dolara. By jednak tak się stało, niezbędna była znacząca interwencja banku centralnego, BOJ, który wpompował do gospodarki w celu utrzymania odpowiedniej płynności rynku aż 15 bilionów jenów (około 183 miliardów dolarów, tj. równowartość 40 % PKB Polski). Ma to służyć ustabilizowaniu rynków finansowych, bo te odreagowały bardziej nerwowo. Index Nikkei 225 spadł o 6,18 proc. (z 10 254 do 9620). Niemało, ale nie oznacza to ani paniki, ani tendencji długofalowej. Sytuacja wszakże jest bardzo dynamiczna i niepewna.
(1239.) Dzisiaj wieczorem, o 21:00, odwiedzam radio TOK FM na godzinną rozmowę z redaktorem Kamilem Dąbrową, a zaraz potem, o 22:30 pojawiam się w TVP INFO w programie „Podsumowanie dnia”, gdzie moim rozmówcą jest redaktor Robert Walenciak.
(1238.) Dzień dobry.
Chciałbym się Pana profesora spytać co Pan sądzi o Książce Imperium.
Czy rzeczywiście jest manifestem XXI w.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Imperium_%28utw%C3%B3r%29
Ja na razie jej nie czytałem, ale czytałem skróty oraz wywiad w polityce z red. Żakowskim.
Większość co przeczytałem na razie zgadza się z moimi obserwacjami, ale chciałby znać Pana zdanie.
(1237.) Sądzę, że na giełdach będzie spokój i japoński kataklizm nie wywoła panikarskich reakcji ani też jakichś większych spekulacyjnych ruchów. To na krótką metą. Co natomiast zajdzie w dłuższym okresie, o tym pisałem poniżej, we wcześniejszym komentarzu na naszym blogu (a także wypowiadam się w jutrzejszej, poniedziałkowej “Rzeczpospolitej”).
(1236.) Panie Profesorze,
Jutro jest poniedziałek i otwierają się giełdy. Czy myśli Pan, że będzie mocny wstrząs- tym razem na rynkach walutowych- czy też zdarzenia w Japonii nie wpłyną znacząco na kursy dolara, euro, juana?
(1235.) Piotr (wpis 1232 ) prosi o wyjaśnienie rzeczywiście nie całkiem zrozumiałego fragmentu (s. 38) książki “Wojna o pieniądz” Songa Hongbinga, którą każdy interesujący się istotą pieniądza i kryzysami gospodarczymi powinien przeczytać.
Nasuwa się tu chyba tylko jedno wyjaśnienie. Otóż kluczowe w przytoczonym cytacie wydaje się zdanie: “Gdy brak jest długu rządowego, który stanowi zastaw dla pobierania kredytów…”, a w nim w szczególności sformułowanie “zastaw dla pobierania kredytów”. Sądzę, że nie chodzi o udzielanie przez banki kredytów ani też o mechanizm kreacji pieniądza, lecz o możliwości zaciągania przez banki pożyczek przede wszystkim na rynku pieniężnym, w tym może w jakimś stopniu również od banku centralnego. Dług rządowy (współcześnie przede wszystkim w postaci obligacji skarbowych) wykorzystywany jest jako w pełni bezpieczny zastaw w operacjach typu REPO i REVERSE REPO, co umożliwia bankom łatwiejsze pozyskiwanie brakującej im płynności lub lokowanie nadwyżkowej płynności niż w przypadku funkcjonowania tylko rynku tradycyjnych (niezabezpieczonych) depozytów międzybankowych. Żadne inne instrumenty nie są w stanie w pełni zastąpić długu rządowego – zwłaszcza państw o najwyższej wiarygodności kredytowej – w tej funkcji.
(1234.) This is the fragment of chapter V, “The World As It Is: How People Are Coping in Various Corners of a Changing World”, of my book (pp.145-156), comparing the life for less than a dollar per day and for more than 2,000 dollars per day. Just read it:
“Those who do not die remain alive in various ways. Those various ways range from misery and poverty through a middle-class existence and relative affluence, all the way to wealth and great riches. At one extreme, existence on the boundary of life; at the other, a life of total satiation. Every day, unfortunately, people die of hunger and malnutrition by the tens of thousands. Every day, as well, people wonder how to squander or invest their money. Unfortunately, there are far more of the former than of the latter. While some, the few, live from project to project, from deal to deal, from one great political event to the next social gala, others, a great many, live from morning to night. Others still, also a great many, live from one paycheck or harvest to the next.
The area of Niger is twice as great as that of Texas or four times as great as that of Poland. It lies partly in the Sahara and partly in the Sahel, on the boundary between the desert sands and the somewhat more productive land to the south. Thirteen million people live there. The poorest 10 percent has an average annual income estimated at 10,700 units of the local currency, the CFA. This is about $22 per person at the official exchange rate, or $76 at PPP.
Among the more than a million people at this income level are the eight members of Sani Barre’s family. Their entire annual income, the outcome of statistical analysis and their own hard work, is equal to $600 in terms of purchasing power, which is a concept that no one here understands, and why should they? Here it simply means 86,000 CFA or about 235 CFA per day for the whole household. They seldom see money, however, because the village has a predominantly natural economy. Nevertheless, the relationship between goods and money has been flourishing recently. The waves of globalization have even been reaching here, in the form of needs originating far away. There is a need for their labor, because it yields products that are in demand elsewhere.
Sani is thirty-five and his wife Fatimata is thirty-four. She has given birth to seven children, but one died at birth and another before turning five. They also have Fatimata’s sick mother to look after. She is fifty and has trouble getting around. She doesn’t have much longer, because no one has very long here. She is the only one in the family who can read a little, but there is nothing to read. None of them can write. However, they can draw, especially the children. They can even draw a rhino, which no one here has ever seen.
There might seem to be an excess of children, but this is not true. It’s better that way, because there will always be someone to look after the parents in their old age, just as Fatimata is caring for her mother now. Old age is just around the corner.
They live in Okedede village in the Aïr Mountains, a lovely basalt mountain range and plateau covering an area as large as Switzerland. On the horizon is the endless Sahara. A stone wall, resting on sand, surrounds their homestead, and offers at least a hint of protection against the frequent high winds that blow sand into people’s eyes. The Polish proverb about the wind always blowing into poor people’s faces could have been coined here.
In one corner of the yard is a little flock of eight chickens, and in the opposite corner are three goats, under a roof on sticks. A nondescript dog, thin but cheerful, plays among the pack of children. Unlike people, dogs can always be cheerful, even when the poverty grinds them down their whole lives long. The one-room dwelling stands at the back of the yard, to the right. The walls are stone, with a mixture of desert vegetation and sun-cracked clay stuffed into the cracks. The roof is made of fiber-cement board, but there are houses nearby thatched with branches dragged here from the savannah.
The house is almost unfurnished aside from a beat-up plastic cabinet, a scratched mirror, and some hooks on which a couple of pots and some clothing hang. Modern conveniences, as they say elsewhere, are completely absent, unless we count the hammock, and an oil lamp that smokes terribly. On the wall is a yellowed Air France calendar, from the year 2000. It shows the Eiffel Tower. If you stacked up all the houses from the three nearest villages, they wouldn’t reach to the top of it. In the yard there are two beds, made of boards, covered with blankets older than anyone in the family, but without mattresses. The fireplace is
outdoors, in front of the house. In the fourth corner of the yard, there is nothing. Holding her second-youngest child, who tries in vain to suckle at her sagging breast, Fatimata can go over to the wall there and chat with a neighbor woman returning from the desert with a bundle of dry sticks on her back.
Half the people in the village are younger than fifteen. No one is over sixty. Aside from the homesteads, there is nothing here except for a small, attractive mosque, renovated and painted a pale spring-green color, with a graceful minaret. It is only slightly larger than the village houses. A dozen or more kilometers away is a larger mosque, with a Koranic school attached. That is a big thing: as the children copy out verses from the Koran on their tablets, they learn to write. They learn in Arabic, but also pick up Hausa, which is more important than French here, along the way. With Hausa you can make yourself understood at every marketplace. The mosque and the school were built with financial aid from Saudi Arabia.
And then there’s the shop. What this means is that one of the houses has a window facing the road. It is hung with every imaginable kind of merchandise, and stays open from dawn until night. There are matches and candles, canned beans and tins of sardines, peanuts and bundles of dried hot peppers. There are always tea and sugar. There is some kind of colorful sweet drink in clear plastic containers. There is Coca-Cola, too. Everything is at room temperature. We are in the mountains, so the temperature is only 85 degrees Fahrenheit. There really isn’t much merchandise here, but 8 kilometers away, at the Thursday market—tomorrow—they’ll have everything. Tomatoes and peas, chicken and goat meat, material and towels, plastic buckets and tin teapots, sweet mangos and figs, oil and soap, crayons and notebooks. They also have Chinese flashlights.
We get up at dawn, with the chickens. A couple of village roosters begin crowing when the sky is still dark. Everyone who has the strength to do so gets up. No one dawdles, because days are short all year long at this latitude, never more than two hours longer than the nights. You have to fight to survive. It’s a slow struggle. Everybody goes their own way, without emotion. The chickens wander wherever they please. So do the goats, but it’s a good idea to shoo them to a place where they can find something to pluck at. The Sahel is no alpine meadow. These goats make life possible; they take care of themselves and eat almost anything.
They give milk, and when they can’t do that any more, they make it possible to have a little meat once a week for half the year. The goats are a matter for the children, that is, for those old enough to have stopped clinging to their mother’s only skirt. They don’t go to school, so there’s a lot of time, right up to dusk. At night, you sleep. You sleep a long time because the evenings are short without lighting, and, besides, you’re tired. Why wouldn’t you be?
At dawn, there is no breakfast, but the children get a piece of hardtack each, and a tomato to share. Fatimata wraps her youngest daughter, Leilat, in a scarf (imported from China) and slings her across her back. Leilat looks very frail. Fatimata places a wine-skin sewn from goat leather (a local product) on her head, along with a plastic cup (manufactured domestically), and heads out to get water. The well is not close at hand. What that means is that, this year, it is 3 kilometers each way, because the nearer ones are dry. Other women are also on their way, making everything chatty, colorful, merry, and lively. There they go. They’ll be back in two hours. It’ll be after eight then, but it won’t be oppressively hot yet. That is when the women and the children will eat their meager morning fare.
Other women go to the fields. They’re not very big, more like garden plots. Stones still need to be cleared away here and there. That’s a good thing, because the stones come in handy for reinforcing the low walls and the houses, but only the heavy ones, and they have to be carried because there aren’t enough wheelbarrows to go around.
The fields are like fields everywhere. There are both women and men there. Sani grows onions. Others grow carrots, or a few tomatoes, but most of all there is millet. There is nothing more. Life without millet is impossible. And onions! They said they needed onions. They even
came in motor vehicles and gave instructions on how to plant and weed them. There aren’t many weeds here, because few things grow at all. The onions, red onions, the best ones in the world, grow. They keep nothing for themselves. It’s all for export. They always take a few onions to the market, but those go for export, too. Every so often a couple of men show up with mules. Some of them, the rich ones, even have camels. They take the onions away in sacks. They take them down to the road, to the pickups. From there big trucks take them farther. In the village, no one knows that “farther” refers to the capital, Niamey, and that airplanes take them from there to France, or even farther. That’s how good the onions are. Yet no one here knows where they go. They know that it’s beyond the desert, but the desert has no end. Or they’ve even heard that it’s beyond the equally great water, but how is it even possible for water to be great?
As long as there isn’t a drought or floods from violent rainstorms, things are okay. It’s better in the dry season and worse in the rainy season. Then there’s less work and more time, and what is there to do? When it pours down rain, there’s not even anywhere to go, because the house is crowded when everyone’s inside. The worst thing is when the locusts attack, as they did last year. They eat everything. Just like goats, except a goat won’t eat a person, because you can drive a goat away. Not the locusts.
Yet perhaps the worst thing of all is when the local wars and border conflicts come here. At such times, more people die than are born. It’s a nightmare. It’s a good thing that the borders are distant. Here all borders are dangerous. The worst ones are with Mali and Algeria, but the ones with Benin and Libya are almost as bad. Niger can’t agree with any of its neighbors except Cameroon about where the border is. It was the French and the English who drew those lines on the map.
All the work in the fields is handwork. There are no farm machines, although there is irrigation equipment, but it doesn’t work because there’s no money to buy diesel fuel. You have to use a hoe. The rainwater fills up the holes, and you pump it out by hand. It’s unfit for drinking, but just right for watering plants. It’s pumped into wooden troughs, and from there ingenious chutes carry it to the left and right, among the rows of crops, just like 1,000 years ago.
Fatimata comes to the fields at eleven. There is a twenty-four-hour supply of drinking water at home. It’s enough for everyone, because they don’t need much. Nobody bathes very often here. You have to wash sparingly. Fatimata has given her children and mother their first
meal and now brings her husband his portion. The plastic bowl contains a kind of African pap made of millet soaked in water mixed with goat milk. This is the African equivalent of corn flakes. There’s added sugar, because it’s healthy that way, and you need a source of energy. It’s easy to eat if you don’t eat anything else. You get used to it.
Sani remains in the field with his onions until late afternoon. Fatimata returns home. It will soon be two o’clock. The sun is beating down. It’s necessary to sit in the shade, but there isn’t much of it. Fortunately, an acacia tree growing near the road casts a bit of shadow into the yard at this time of the day. Fatimata sits there with one of her friends to have a lunch that consists of a few peanuts and some tea with sugar.
It is time to clean up the yard. With the goats and the chickens, there will always be dirt. She keeps it clean, really clean, with no litter. There’s not much to do in the room, except to sweep and tidy up, and help her mother. There’s no toilet here, but people must do what is necessary. Others run to spots far away from the village, but old people don’t have the strength. They need help—either to lead them outside, or to clean up.
The children, along with the goats and the dog, are in other yards. They’re all over the place. The older ones are in the field, because there’s work to do. The middle children spend hours walking around near the village, gathering branches blown on the wind so that they will have something to cook the evening meal with. It’s always worth checking the window, that is, the shop. They might have new merchandise. Sometimes they do. There are hairpins, lighters, mirrors, and plastic containers. It doesn’t look as if anyone is buying anything, but the
shop stays in business.
It’s getting chilly, because it’s late. It’s getting dark. On his way back from the field, Sani stops at the mosque for a moment, squats down, and bows his head to the ground, facing east, toward Mecca. It’s his fourth prayer today. He prays for Leilat, for his family, for his village, for the Aïr Mountains, for everyone. A day after tomorrow is Friday, so there will be more people here. It is a holy day. Once again, he will be able to pray for everyone.
The village is buzzing. The farmers have returned from the fields. The goats are home, too. It’s not clear who led whom, but perhaps it was the children leading the goats, because the goats are full and the children are hungry. They dropped in during the day for their pap, and now it’s time for more pap—couscous. It’s made from millet, served with carrots and cooked in a pot over the fi replace. To give it some flavor, a little paprika has been added, just enough. Sometimes Fatimata manages to add an egg, but not today. Tomorrow is market day, so she’ll need to sell a couple of eggs. A few CFA will come in handy. She’ll be able to buy batteries for the Chinese flashlight, which hasn’t been working for a couple of days now. And she’ll need more for sugar, peas, and perhaps some second-hand clothes for the children.
It’s evening. People are meeting up, chattering, and joking. After all, there’s so much to tell about! They sit on the sand near the fi re. No one drinks alcohol, and few smoke. However, all the grownups drink strong, sweet tea in tiny glass cups. The men talk business; they talk onions. What’s making the merchants with the mules so stubborn that they don’t want to pay more? You can see the men’s eyes sparkling when they say that the merchants with the mules will be ready to haggle when they learn about the other buyers, the ones with camels.
If there’s no demand, they can’t sell any more, or at a higher price. The demand for local goods—natural resources and human skill—must stimulate supply. Isn’t that how it works? They won’t come, not the ones with the mules and not the ones with the camels, unless there are enough onions. So the supply of local goods and services must stimulate demand. Isn’t that how it works?
Well, if they had a little more money, then they’d have to decide: a cart, or a wheelbarrow?
The evening doesn’t last long, because it’s dark and they need to be thrifty with their wood. There’s so little of it here. It’s time to sleep, on the beds outside the house or on the ground. Inside are only the old lady, sleeping in the hammock, and two of the children on the earthen floor. When the last of the fi re stops glowing, you can see the myriad stars sparkling in the sky. Only here, in the Sahel, can you have stars like this on less than a dollar a day. This must be total darkness, not only in our village, but within a radius of dozens of kilometers, and total silence. That’s what it is.
(1233.) Another day has passed, and passed fortunately. There’s no drought. Swarms of locusts are not flying their way. Unfortunately, there are few such days. All of them are times of hard work, of the struggle for survival, of the lack of any prospect beyond simple reproduction. Children are the only new thing that comes along. There are also bad days, when people cannot cope. You can keep going around and around within the same horizon, but you can’t live on nothing. There are many days full of troubles and misfortunes, of not enough to eat and no strength, of sickness. But the most important thing is that no one fell sick today, and no one died. Leilat will die on Sunday.
The Barre family created and consumed a gross income of $1.60 that day. They even managed to save a bit, in the form of two chicken eggs for the Chinese batteries. For their hearty hospitality—for the African pap, the couscous, a mat in the courtyard, for watching the camel, for the fi res of home, a guest from a far country left them 10,000 CFA. For him, that is not quite 60 Polish zloty, or about $20, but for them it is as much as their income for today and the rest of the month. It’s enough for them to buy a new lamp and a three-month supply of oil.
They manage from day to day, from market to market, from one visit by the merchants with mules to the next, from rainy season to dry and back again. They spend a lot. Their marginal propensity to consume is equal to 100 percent, and their marginal propensity to save is equal to zero. They accumulate nothing, invest nothing, and eat up everything. If you do not invest, you stagnate.
Before them are more days like this. This is as good as it gets. In Niger, they live an average of no fewer than forty-four years.
So how does one live with a per capita income of more than $2,000 a day? We are not talking about billionaires, but about millions and millions of people. Taken together, they expend $2 or $3 billion a day. They have big problems, because it’s impossible to keep spending at that rate, which means that they have to save. Because those savings quickly turn into big money, they have to invest. That’s always stressful. Yet no matter how much you spend, you’ve always got more. Is this the source of the old proverb about how you can’t buy happiness?
Switzerland is a small country. Its mountainous area is a little less than twice that of New Jersey, or a mere 13 percent of the area of Poland. Its population is 7.5 million, with an average income of $35,000. Among them are 750,000 people with an annual income at the level of 160,000 Swiss francs (CHF), or about $133,000. That works out to 440 CHF, or $365, a day. Within this category is a subgroup of about 50,000 people with an income of over 850,000 CHF, or $733,000 annually. This is more than 2,400 CHF per day—about $2,000. There are also a few thousand people with an income on the order of 8.5 million CHF, or $7.3 million, which means 24,000 CHF, or $20,000, per twenty-four-hour period, because at this level, you’re making money around the clock.
Franz Lendenbaum and his family live in a sixteen-room house with lovely grounds in the exclusive Seefeld district of Zurich. Franz is forty six, and his wife, Ruth, is forty-two. Their two children attend the most elite of private secondary schools. They have several domestics. The English governess, a native of Oxford, looks after the two daughters’ English accents and drives them to school. The French cook comes from Provence. The driver, in keeping with the fact that they own a Maybach, is from Germany. The gardener is local, and the two bodyguards come from Italy. They are Sicilians.
Franz gets up at six. After swimming a hundred laps in his pool, he has breakfast: muesli with skim milk—a kind of European pap, without sugar, because it’s healthy that way—and toast. At the table, he joins an intelligent conversation with Ruth, a successful oculist at a private clinic, and the children. How are things in school? “Cool,” they say in English. They both like asking their teachers hard questions. What’s up at the clinic? There are lots of patients. They all want to see what’s going on in the world around them.
It’s time to go to work. In the car, he listens to the morning news on Schweizer Radio and skims the Neue Zürcher Zeitung. That’s enough newspaper time for the day, because too much clutters up the mind. He occasionally looks at a magazine at home. He’s in his office by a quarter to eight. It’s supercontemporary and elegant, with a stunning view. After briefing his secretary, he briefs his personal assistant. Both women are Swiss from head to toe. There are many technical details to cover, and all of them are important. The meetings begin at nine. For the first one, he has called in the market analysts, department heads, and the financial director. Business is great. Franz is president and majority shareholder in a company that uses high, or, more precisely, the very highest technology to produce and service custom-made equipment for enriching uranium. The company is unrivalled, in global terms, in processing uranium from the deposits in Niger. It also offers sophisticated consulting services, which often makes it necessary to fly to various places. He flies not only to Washington, Moscow, Paris, Vienna, and London, but also to Beijing, and even to the Middle East and Africa. Most frequently of all, he flies to Niamey in Niger.
There are times when he even manages to stay on for the weekend, as he will do a few days from now. He will rent a helicopter from a French company and make at least a short hop into the sublime Aïr Mountains, so different from the Alps he sees every day. A helicopter for two days, a hotel in Agadez, a jeep, a guide, camels with their tenders, and so on comes to a total of 4,500 CHF, a pittance for so much pleasure. There’s the atmosphere in Agadez, where Jack Nicholson dies in a little hotel in Antonioni’s The Passenger. They wanted to know why he was interested in who was selling arms to the Tuareg rebels, which wasn’t any of his business.
Franz has a Ph.D. in nuclear physics from the prestigious Zurich Polytechnic. Ruth holds an M.D. from the university in Basel. She earns about half a million Swiss francs a year, but that’s her business. She has to buy herself a new car every few years, and her current one is a Jaguar XJ. That’s pocket change. Zurich ranks at the top of every survey taken among the business elite on the best places to live. It’s also the most expensive, at least in terms of women’s apparel, jewelry, and cosmetics. Beverley Hills is cheaper. Even in Zurich, however, you have to go shopping—not because it’s cheap, but because it’s a good way to run into friends. In a single day, an elegant woman like Ruth can spend several thousand francs on clothes and perfume. Fortunately, she doesn’t do it every day.
Phone calls, e-mails, and videoconferences with partners take up the rest of the morning. In this business, the bigger or more important matters are settled face to face. You have to travel, and you have to receive visitors. Today there are three of them. They come from another country and are very important. If there’s demand for the company’s goods and services, then there must be a supply. Isn’t that how it is? Or could it be that the wonderful supply means that there’s never a shortage of demand? Isn’t that how it is?
Time for lunch: Today Franz joins a friend from the Polytechnic who keeps an eye on what’s happening in the field and kindly shares his knowledge. He’s also a physicist, but a theorist. He’s wasting his talents in academia, so he likes to keep in touch with practical matters and show off in the business world. They have lunch in the Haus zum Rüden. All the waiters are native-born Swiss. This is a place where even someone from Liechtenstein would be considered a Gastarbeiter. It’s a light lunch. The best choice is a French dish of foie gras served with incredibly tasty rings of red onion. Where does that onion come from? The chef says that it’s shipped in fresh from France, and that the French import it from Niger. It’s the best in the world.
Lunch is on Franz’s expense account, which means, because he owns the company, that he’s paying. The wine was almost as expensive as the onion, and the bill, together with the tip, comes to 200 CHF. Back where the delicious onion comes from, that would be the equivalent of 81,000 CFA. Here, one onion, sliced and presented on a plate, costs as much as what Sani gets for ten sackfuls. Those who buy the sacks from him turn a tidy profit, and those who import them to Europe realize a 300 percent annual return on their capital. It’s like the East India Company in the seventeenth century. After all, “trade, not aid” is the basis of development, isn’t it?
The lunch costs the equivalent of the Barre family’s yearly income. At the moment, Franz has no idea that the Barres even exist. If he did, then what? Switzerland was also a poor country once, and it pulled itself up by its own bootstraps, just as Franz worked hard for his own company, and for his own money, and it all comes down to partnership, honesty, reciprocity, and liberality. He pays his taxes. Out of these taxes, Switzerland assigns $1.7 billion, no less than 0.43 percent of its GDP, for foreign aid. Some of that aid takes the form of the services his company delivers to the governments of some developing countries in the field of the peaceful uses of nuclear technology.
After lunch comes a meeting with a representative of a consortium of banks financing a discreet operation. This is not a business that craves publicity. You have to get along with the media, but it’s better if they don’t know too much. Franz prefers to steer clear, because rash commentaries cause more trouble than they’re worth. Nevertheless, some media need to be cultivated, and questions are being raised this afternoon about a country that someone has recently placed on the wrong axis.
After another series of professional exchanges with staff about complex technological issues, it’s time to head home. After a few last exchanges of private gossip on the computer, he leaves, stopping along the way to pick up a 2,300 CHF suit from Zegna and to look in at the Maserati dealer, because it’s time to decide: Maserati or Lamborghini?
The dog, always ebullient, meets his master at the threshold. It’s a Doberman. Dogs are always cheerful, even when they’re rich. How are the children doing at school?
Supper is at home. It’s Wednesday, the traditional day for a visitor. This time it’s a friend of Ruth’s from Berlin—nothing formal, but you have to take care of guests and show them a good time.
Supper is served in a spacious salon overlooking the Zürichsee. A concert Bechstein stands in one corner, just in case one of the daughters decided to become the next Martha Argerich, although the girls have other ideas. On the wall hangs an original Warhol, and there’s some Tiffany glass in view. In the opposite corner are Bang & Olufsen speakers, and Vangelis’s The City is playing. The drinks table to the right holds the best brands. There is Armagnac, and Dalmore single malt. To the left is a suite of Nicoletti chairs, a sofa, and a table on which The National Geographic, The New Yorker, The American Scientist, The Economist, Le Carré’s The Mission Song, and Hawking’s A Brief History of Time may be discerned.
Franz sits late in the evening at the computer, alone in his study and with his thoughts, until midnight. He is mostly thinking about the company, the competition, political aspects, risk, finances, technological advances, and his staff. He has little time for himself or for his family.
One more glance at the markets—the Osaka exchange is opening just as New York closes. As to what’s happening in Zurich, everyone knows without making any special effort. What he does not plow back into his own firm, he invests on the exchange. “At market,” he says. He doesn’t do so personally; he has his people. He only keeps an eye on things, simply out of curiosity. Never, as a matter of principle, does he invest in companies in his own field. Then he’d have to pray for others to prosper—for the competition’s profits to rise! Let others pray for that. He prays for himself, his family, his company, for Zurich, and for Switzerland. Soon the holy day will come, and when all of them pray together for themselves, it will be just as if they were praying for everyone.
Who could add up what he spends daily? Yet if you add up all the fixed and one-time outlays, it comes to something in the neighborhood of 10,000 CHF. That is, more than $2,000 per person. It’s a day like any other. In the course of it, the Lendenbaums created a gross income on the order of $20,000. Here, however, people calculate things in the long term, strategically, whole years at a time.
They spend little, because their marginal propensity to consume is a mere 40 percent, which leaves a 60 percent marginal propensity to save. They accumulate a lot, invest a lot, and eat up little of it. Those who invest develop.
Before us are more days like this. This is as good as it gets. In Switzerland, they live an average of only eighty-one years.”
(1232.) Panie Profesorze!
Czytam właśnie “Wojnę o pieniądz” Songa Hongbinga. Niestety nie do końca zrozumiałem jeden z fragmentów, który wydaje mi się kluczowy w całej książce. A mianowicie, na str. 38 autor opisuje początki USA i Rewolucję Amerykańską. Czytamy m.in.: “Niestety pieniądz pozbawiony zastawu hipotecznego stał się śmiertelnym wrogiem bankierów. Gdy brak jest długu rządowego, który stanowi zastaw dla pobierania kredytów, a rząd nie musi zwracać się do bankierów o pożyczkę, wówczas w jednej chwili tracą oni swoje zasadnicze atuty”.
Dlaczego emisja pieniądza i udzielanie kredytów musiały wtedy odbywać się tylko pod warunkiem zaciągnięcia przez państwo długu u prywatnych bankierów? Nie bardzo rozumiem, jak działał cały ten mechanizm. Tym bardziej, że autor na następnej stronie podkreśla, iż funkcjonuje on w USA do dziś.
(1231.) Panie Profesorze!
Serdeczności Imieniowe pragnę przesłać tą drogą, wraz z Życzeniami zdrowia, i spełnienia marzeń!
No, właśnie …. jakie marzenia ma Pan
Profesor G.W. Kołodko?
Najlepszego
Życzy Elżbieta
(1230.) Panie Profesorze,
Wszystkiego najlepszego z okazji imienin.
Z olbrzymią przyjemnością obejrzałem dzisiejszy Babilon w TVN24 z Pańskim udziałem. Znakomite i wnikliwe wypowiedzi jak zawsze.
Serdecznie pozdrawiam
(1229.) A propos stwierdzenia Joanny (poprzedni wpis, 1228), że „Wojciech Giełżyński chyba dość dokładnie przestudiował ‘Wędrujący Świat’”, to z pewnością tak, skoro napisał ciekawą recenzję książki. Jest w NAWIGATORZE pod linkiem
http://www.wedrujacyswiat.pl/dokumenty/przeglad6.pdf.
(1228.)Panie Profesorze !
Czy tautologia to to samo co pleonazm ? Chyba tak …:-)
Bardzo Panu dziękuję za tak wyczerpującą odpowiedź na moje pytanie o sytuację w Japonii . Pana komentarz jest bardzo fachowy i na pewno będzie interesujący dla wielu ludzi , fajnie więc, ze te odpowiedzi umieszcza Pan także na facebooku , dzięki czemu dotrą do większej ilości osób.
Wiem, ze Pan nie czyta różnych czasopism, ale wczoraj w lutowym wydaniu mięsięcznika „Manager”natknęłam się na bardzo ciekawy artykuł Wojciecha Giełżyńskiego pt: „ Trzecia droga”. Niestety nie ma go jeszcze w internecie, więc nie mogę zamieścić linka , ale artykuł zaczyna się od słów: „ Do niedawna istniał tylko kapitalizm oraz komunizm czyli wolny rynek i interwencjonizm państwowy. Z tych, którzy mówili o „trzeciej drodze” , drwiono…
Te słowa to wstęp do bardzo ciekawego wywodu o tym , jak bardzo ci wszyscy, którzy tak drwili – się mylili. Piekielnie ciekawy artykuł . Giełżyński cytuje tam , między innymi, Fukujamę, Stiglitza, Sorosa i Rifkina , ale także polskich ekonomistów – Tomasza Kowalika i oczywiście ………Grzegorza Kołodko. Jest tam kilka Pana wypowiedzi z „Wędrującego Świata „, a nawet powiedzenie Deng Xiao-pinga : „ Nieważne czy kot jest biały czy czarny, ważne , żeby łapał myszy „ , które ,o ile dobrze pamiętam, tez było w Pana książce.
Świetnie napisany artykuł, wyrazistym, zawadiackim stylem , takim jak lubię. Polecam go Panu , Panie Profesorze. Jeśli będzie Pan w Empiku, niech Pan chociaż zerknie. Wojciech Giełżyński chyba dość dokładnie przestudiował „Wędrujący Świat , a dyskusja o ‘Trzeciej drodze” , którą Pan przecież proponuje od dawna, zatacza, jak widzę, coraz szersze kręgi.
(1227.) Odbudowa zniszczonych elementów japońskiej gospodarki to sprawa kilku lat. W sferze infrastruktury straty są wręcz gigantyczne, ale przecież tylko na części terytorium. W najlepszym przypadku to jednak kwestia 2-4 lat znojnego wysiłku i wielomiliardowych nakładów, tak prywatnych, jak i publicznych. Nie ulega też wątpliwości, że to wyjątkowy kosztowny okres dla firm ubezpieczeniowych.
Sytuacja w krajach arabskich wpływać będzie na Japonię podobnie jak na inne kraje importujące zasadniczą porcję zużywanej ropy naftowej. Pogarszać nadal będzie się japońskie terms of trade , gdyż szybciej w górę pójdą, przeciętnie licząc, ceny towarów importowanych przez Japonią niż przez nią eksportowanych. Pociągnie to za sobą presję na wzrost cen, co może przełamać syndrom deflacji, ale nie w taki sposób, o jaki chodzi, a mianowicie nie poprzez mechanizm wzrostu cen ciągnionych w górę przez rosnący popyt efektywny, lecz wskutek ich pchania w górę przez zwiększone koszty produkcji.
Japonia jest przy tym krajem nadwyżkowym w handlu i bilansie płatniczym i jej kapitał inwestowany za granicą spotyka się tam z kapitałem państw eksportujących ropę naftową. Dotyczy to obecnie głównie Arabii Saudyjskiej (Libia to tylko ok. 2 proc. światowego wydobycia). Tu zmienia się relatwyna siła państw: pozycja krajów OPEC, także tych arabskich, się wzmacnia, pozycja Japonii może ulec pewnemu osłabieniu.
(1226.) Oczywiście, odpowiem na pytanie Joanny (wpis 1225), wszak pod warunkiem, że już nigdy więcej nie będzie pisała (ani też nikt na naszym blogu) „zglobalizowany świat”. To tautologia, a więc błąd i językowy, i logiczny polegający na definiowaniu pojęcia przy pomocy tegoż pojęcia. Takie „masło maślane”. „Zglobalizowany świat” to tyle samo co „zglobalizowany glob” albo „uświatowiony świat”. A świat jest globalny z definicji, tak jak i glob z definicji jest globalny. To, co Joanna ma na myśli, to świat powiązany współzależnościami. Zglobalizowana w nim jest kultura, polityka, gospodarka, środowisko, a nawet moda, ale nie świat!
A teraz do rzeczy. Japoński kataklizm. Jego skala – wciąż nieogarnięta – jest tak wielka, że gdyby takie trzęsienie ziemi z następującą po nim falą tsunami i pożarami uderzyło w archipelag Filipin albo Indonezji, to rzuciłoby te kraje na kolana. W przypadku Japonii natomiast – nieraz już ciężko przez los doświadczonej podobnymi katastrofami, acz nie na taką aż skalę – ten bogaty kraj i jego dzielni ludzie sobie poradzą. Poradzą sobie również dlatego, że reakcja władz centralnych i lokalnych oraz wszystkich stosownych służb jest natychmiastowa i dobrze skoordynowana, inaczej niż miało to na przykład miejsce za prezydenta Busha w USA po uderzeniu huraganu Katrina i dewastacji Nowego Orleanu w 2005 roku. Wysoki poziom dyscypliny oraz autentycznej spójności społecznej i prawdziwej solidarności Japończyków też w tak trudnych chwilach jest bezcenny.
Następstw trzęsienia ziemi w Japonii w żadnej mierze nie można bagatelizować. To kataklizm. Ale – jak wyjaśniam to w „Wędrującym świecie” (s. 144) – kraje zamożne i zasobne łatwiej znoszą takie nieszczęścia i szybciej przezwyciężają ich skutki. Tak też było chociażby z tragicznym w skutkach trzęsieniem ziemi w Kobe w roku 1995, kiedy to zginęło 6,5 tysiąca osób. Ślady tamtej katastrofy nadal widać, ale poradzono sobie z nią zgoła odmienne niż w przypadku ubiegłorocznej tragedii na Haiti, w której zginęło zatrważające ponad 300 tysięcy ludzi, a konsekwencje ekonomiczne tego dramatu będą dawać o sobie znać przez bardzo długo; dłużej niż przez pokolenie. Zniszczony został kraj, skądinąd już przedtem jeden z najbiedniejszych.
Jakie będą gospodarcze konsekwencje trzęsienia ziemi w Japonii? Dla tego kraju znaczące, gdyż poniesione zostały ogromne straty materialne. Odbudowa wielu miejscowości i infrastruktury pociągnie za sobą istotne wydatki tak prywatne, jak i publiczne. Dla państwa – i tak już zadłużonego ponad rozsądną miarę (dług publiczny wynosi aż 195 proc. PKB) – oznacza to konieczność zwiększonego finansowania z deficytu, który zbliża się do 7 proc. PKB. Zamiast spadać, teraz znowu wzrośnie. Niewykluczone, że trzeba będzie sięgnąć – i byłoby to uzasadnione – do nadzwyczajnego zwiększenia podatków w celu pozyskania środków na usuwanie następstw kataklizmu. Znam tereny nawiedzone katastrofą, byłem także w najbardziej chyba poszkodowanym z większych miast Sendai i gdy teraz przychodzi oglądać niszczycielską falę tsunami przelewającą się od wybrzeża Pacyfiku w głąb lądu, to wydaje się to wręcz nieprawdopodobne… A to rzeczywistość.
Każde z tych rozwiązań – zwiększenie finansowanie poprzez emisję dodatkowego długu albo wzrost opodatkowania – może (choć nie musi) utrudnić przyspieszenie tempa wzrostu, tak potrzebnego Japonii do wyrwania się z kręgu stagnacji i deflacji (ceny są tam obecnie niższe w porównaniu ze stanem sprzed roku o 1,3 proc., podczas gdy w Chinach są wyższe o 1,5, a w USA o 2,6 proc.). Zakładane na ten rok tempo wzrostu gospodarczego 1,7 proc. zostanie zrewidowane w dół. To prawda, że wielki zakres robót infrastrukturalnych i budowlanych będzie sprzyjał nakręcaniu koniunktury, ale równocześnie olbrzymie straty poniesione w istniejących mocach produkcyjnych i usługowych oraz pozrywanie więzi kooperacyjnych ograniczyć musi poziom produkcji. Pomimo to wzrośnie zatrudnienie i spadnie bezrobocie, wynoszące zaledwie 4,9 proc., które w samej Japonii jest postrzegane jako bardzo wysokie, aczkolwiek w standardach międzynarodowych uchodzi za nader niskie (około dwakroć mniejsze niż w USA czy w Unii Europejskiej).
Przerwanie więzów kooperacyjnych ma także negatywne konsekwencje międzynarodowe, zważywszy na powiązania z firmami operującym w innych częściach zglobalizowanego rynku. Niektóre przedsiębiorstwa – zwłaszcza w przemyśle elektronicznym, fotooptycznym i motoryzacyjnym, działające przede wszystkim, choć nie tylko w Azji – odczują zakłócenia w ciągłości produkcji. Jednakże nie należy przesadzać z globalnymi konsekwencjami japońskiej katastrofy. Poza wspomnianymi aspektami ma ona o tyle znaczenie, a ile wciąż bardzo liczy się gospodarka japońska. Kraj ten wytwarza PKB w wysokości 5,4 biliona dolarów (ponad 11-tokrotnie więcej niż Polska), choć dla celów porównawczych lepiej stosować przelicznik parytetu siły nabywczej i wtedy jest to o bilion mniej, około 4,3 biliona (sześć razy więcej niż Polska), co daje Japonii trzecie – po USA, Chinach, przed Indiami i Niemcami – miejsce na świecie.
Japonia, mocno zorientowana na strategię wzrostu ciągnioną przez eksport, cechuje się strukturalną nadwyżką w bilansie handlowym, która wynosi za ostatnie 12 miesięcy około 85 miliardów dolarów. W odniesieniu do rachunku obrotów bieżących dodatni bilans to aż 191 miliardów. Dla porównania, w odniesieniu do Chin nadwyżka ta sięga 331 miliardów dolarów, a w przypadku USA mamy do czynienia z deficytem przekraczającym 460 miliardów. Teraz – w tym roku i prawdopodobnie przez kilka następnych lat – nadwyżka będzie mniejsza, bo Japończycy będą zmuszeni nieco więcej zaimportować, a zarazem będą przejściowo mniej eksportować. O ile, to się okaże, gdyż zależy to nie tylko od fizycznych rozmiarów poniesionych strat, ale również od światowej koniunktury i popytu innych krajów oraz od tego, jak ruchy strumieni i zasobów ekonomicznych wpłyną na kurs waluty japońskiej.
Podczas minionych dwunastu miesięcy jen aprecjonował o około 9 proc., wzmacniając się z 90,7 za dolara amerykańskiego do 82,6. Teraz można spodziewać się tendencji odwrotnej, czyli osłabienia jena. To zaś wzmocni na światowym rynku zerodowaną w ostatnich latach konkurencyjność firm japońskich. Przy tak mocnym bowiem jenie bardzo trudno było konkurować nie tylko z producentami z Chin, Tajwanu, Malezji, Korei Południowej czy Indonezji, ale także z USA, Wielkiej Brytanii czy Francji. Wiele przedsiębiorstw motoryzacyjnych, poczynając od potentatów Toyota czy Honda, radziło sobie nieźle, ale coraz więcej z sektora elektronicznego, jak na przykład Toshiba czy Sharp, coraz słabiej.
Tak więc kataklizm trzęsienia ziemi o skali 8,9 – a to oznacza kilkaset razy silniejsze uderzenie niż niedawne na Południowej Wyspie Nowej Zelandii (6,3 stopnia) czy prawie stukrotnie potężniejsze aniżeli ubiegłoroczny Armagedon na Haiti, kiedy to siła głównego wstrząsu wynosiła 7,0 stopni – i monstrualna skala tsunami zaaplikowały japońskiej gospodarce potężny cios. Ale Japończycy sobie z tym poradzą. Świat też.
Dużo dalej idące – i mniej obecnie przewidywalne – będą konsekwencje politycznego trzęsienia ziemi w krajach arabskich i w Iranie. Pamiętać trzeba bowiem zawsze o tym, że rzeczy dzieją się tak, jak się dzieją, ponieważ wiele dzieje się naraz. Zwyżka cen ropy naftowej dotyka także japońską gospodarkę, w zasadniczej mierze importującą ten podstawowy surowiec. I dla całego świata akurat ekonomiczne konsekwencje politycznych wstrząsów w Północnej Afryce i na Bliskim Wschodzie są i będę większe niż tych naturalnych na wschodzie Japonii. O ile? – nie wiemy, tym bardziej, że nikt jeszcze nie opracował powszechnie stosowanej skali przydatnej do mierzenia wstrząsów politycznych i ich gospodarczych następstw. Ale to też wstrząsy o znacznej sile, z górnych przedziałów skali.
Co zaś do pytania Joanny w sprawie elektrowni atomowych, to konsekwentnie jestem za sięganiem do nich jako do jednego ze źródeł energii. Joanna pisze: „Z kart ‘Wędrującego Świata’ wywnioskowałam, że nie jest Pan przeciwko nim. Czy jednak to straszne wydarzenie nie powinno zweryfikować podejścia do energii nuklearnej?” Podtrzymuję pogląd, że przy całej złożoności problematyki energia atomowa to dobre rozwiązanie. O ile, co zrozumiałe, zachowane są wszystkie niezbędne normy ostrożnościowe. A tak właśnie jest w przypadku najwyżej zaawansowanych technologii. W przyszłości zatem z energii atomowej bynajmniej nie należy rezygnować, a wręcz poszerzać zakres jej stosowania. A już na pewno do czasu, kiedy to wymyślimy coś lepszego.
(1225.) Panie Profesorze , czy ta tragedia w Japonii będzie miała wpływ na zglobalizowany świat i jego gospodarkę? Podobno stanęły tak wielkie koncerny jak Nissan, Toyota czy Sony . I czy po tym co się stało , nadal uważa Pan, że elektrownie jądrowe są korzystnym źródłem energii? Z kart „Wędrującego Świata „ wywnioskowałam, że nie jest Pan przeciwko nim . Czy jednak to straszne wydarzenie nie powinno zweryfikować podejścia do energii nuklearnej ? Klimat na naszej planecie od pewnego czasu bardzo fiksuje i wciąż dotykają nas powodzie , trzęsienia ziemi, tsunami itp….
Na szczęście dziś w Polsce mamy spokój , piękną pogodę oraz…. imieniny Grzegorza :-)
Z tej okazji życzę Panu , aby jak najczęściej miewał Pan RACJĘ i aby tę rację coraz więcej ludzi rozumiało i akceptowało. Wtedy na pewno będzie lepiej …..
A w imieninowym prezencie wysyłam Panu wiersz :-) Przeczytałam go po raz pierwszy jako nastoletnia dziewczyna – jeszcze w liceum – i od tamtej pory pozostał w mojej głowie, chyba już na zawsze … Mam nadzieję, ze się Panu spodoba …
To Norwid , a wiersz nosi tytuł:
„Pielgrzym”.
Nad stanami jest i stanów stan,
Jako wieża nad płaskie domy
Stercząca w chmury…
Wy myślicie, że i ja nie Pan,
Dlatego ,że dom mój ruchomy,
Z wielbłądziej skóry…
Przecież ja aż w nieba łonie trwam,
Gdy ono duszę mą porywa
Jak piramidę!
Przecież i ja ziemi tyle mam,
Ile jej stopa ma pokrywa
Dopókąd idę !…
:-)
(1224.) witam p. profesora. żałuję mocno, że inteligencja wiedza wizja pańska nie zostały w ogóle wykorzystane. jest sz.p. jednym z niewielu posiadających wizję gospodarki i finansów, tak jak kiedyś był p. Kwiatkowski teraz jest pan, tylko naprawdę żal. Pańska wiedza nie konczy sie na znajomości kilku regułek i doktryneskim widzeniu świata.
zawsze pełen podziwu tadeusz. pozdrawiam.
(1223.) Piasek125 (wpis 1217) ma wiele racji, gdy stwierdza: “wiadomo ze Pan od szoku bez terapii nie ma racji, wspiera interesy lobby kapitałowego, a rząd przedstawił propozycje która na nim została wymuszona, wiadomo ze słuszną. Jest to jakiś kompromis, który neoliberalizm zmuszony został zaproponować, albo miał wyjście zaproponować drugi szok bez terapii.
(1222.) Piotr (wpis 1115) chce wiedziec, “czy w Warszawie będzie można w najbliższych tygodniach Pana Profesora gdzieś posłuchać?”. Tak, chociazby na konferencji organizowanej u nas na uczelni, w Akademii Leona Kozminskiego, w ramch obchodow 10-lecia studiow prawa, na ktorej wyglaszam referat zatytulowany “Panstwo i jego interesariusze”. Impreza odbywa sie w poniedzialek, 28 marca, o godz. 10-ej rano.